De nieuwe culi's.

Er is iets nieuws gaande in Foodie land en bij de nieuwe Culi's. Ik leg voor het goede begrip uit: Foodie land is het gebied waarin de mensen met de, zoals zij vinden en denken, 'echte' smaak voor puur en eerlijk eten zich begeven. Goed, dat zegt nog allemaal niet zoveel, maar denk hierbij aan de 'gelukkigen' onder ons, met een enorm budget, die het zich kunnen veroorloven om dagelijks naar (Biologische) groenten en vleesmarkten af te kunnen reizen, om daar, voor veel geld, allerlei (in mijn ogen) veel te dure en haast te exclusieve voedingsmiddelen te kopen. Ik noem wat voorbeelden: "onbesneden kapucijners, varkens in hun eigen uitwerpselen gevoed, onbetreden prei, geplukt met de linker voet van de tuinder, ergens op een plekje in het Waasland. Karbonkels, die een eerste vorst hebben gehad. Slabonen van de eerste leg, met net dat vleugje klei van de Groningse polder. Wild, dat zachtjes en voorzichtig is aangereden door een betrouwbare tractor die met afgewerkte slaolie gestookt is i.p.v dieselolie. Vis, voornamelijk makreel, die met de niet gereinigde linkerhand van de visser zelf uit de "Arachaische" zee geschept is en met uniek en natuurlijk zout en en geïmporteerde zeewind is gedroogd. 
Ik overdrijf, natuurlijk, die 'onbetreden' prei, bestaat niet, ja, die verzon ik.

Culi's. Ja, dat is ook weer zo een begrip dat momenteel de wereld veroverd. Sla welke krant of welk blad dan ook maar open en je vindt een restaurant kritiek. Dat begon allemaal onder mevrouw Wina Born (1920-2001) die, na de oorlog begon met allerlei rubrieken in allerlei kranten en bladen, Parool, Telegraaf, Margriet en het ooit bestaande en mooie blad, Avenue, waarin ze restaurants beschreef, waarin ze schreef over wijnen en receptuur en zo. Een formidabele vrouw. Maar: ze was geen culi. De doorsnee culi is namelijk een snob. (Culi staat voor culinair liefhebber, zoiets dan.) Mevrouw Born was eerlijk en oprecht. Ze at in chique restaurants, maar ook in weg restaurants, zelfs in cafetaria's en gaf haar beschaafde Nederlandse mening daar over.) Dat deed ze omdat ze geïnteresseerd was in de Nederlandse eetcultuur, als je dat zo mag zeggen.
Na haar is het restaurant beoordelen een vak an sich geworden, dat van culinair journalist. Een van de beste was Johannes van Dam. (Hij schreef voor Het Parool, overigens.) Die man was een icoon. Hij was namelijk vooral een "grumpy old man", vandaar dat ik veel van hem in mezelf herken, hoewel ik absoluut geen restaurant bezoeker ben, hoor. (Ik heb hem ooit eens ontmoet en een biertje met hem gedronken, op een terras, op het Spui, in de binnenstad. Ik wees hem op het bestaan van het zogenaamde "Marine smulverhalen boek", een werkje dat hij niet kende en ik legde uit hoe 'kokologen' bij de marine, vaak onder barre weersomstandigheden, een rijsttafel met eenentwintig bij gerechten kookten. Hij was "impressed".) 

Hoe dan ook, de oude Van Dam, (1946 - '13) liet zich niet in de luren leggen door allerlei opsmuk in allerlei flop tenten. Hij was eerlijk en deelde cijfers uit na een restaurant bezoek in stukjes die hij dan schreef in zijn krant. Eerlijk en oprecht, als je op zijn beschrijvingen af ging, dan. Een zaak die door hem was neergesabeld, bleef dan ook helemaal leeg in de tijd daarna, terwijl een goede kritiek, vanaf acht tot zelfs ooit eens een 9 1/2, de omzet liet stijgen tot in het oneindige! (Uit simpel zoekwerk op het net blijkt dat hij zelfs tweemaal een tien heeft gegeven. Van Dam kennende, geloof ik er geen ene moer van.) De nieuwe generatie recensenten, Versprille en Van Dinther zijn zakelijker en veel minder emotioneel bij eten betrokken dan Van Dam, vind ik.

Soit. Culi's zoeken dus dat soort zaken op. Niet in ons land hoor, we hebben geloof ik geen enkele vier- of vijf sterren chef, nee die culi mensen gaan naar het verre buiten. Ze gaan naar Spanje en Denemarken. In Spanje is er: "El cellar" en in Denemarken is er een tent die "MOMA" heet, maar daar moet je wel maanden van te voren afspreken, schijnt. Iets dat de chique wereld van die Culi's nogal behaagt, denk ik. Of je dan wel de eigendomspapieren van je woning wilt meenemen, is de vraag die aan je gesteld wordt, schijnt. Het bezoek aan die horeca gelegenheden is nogal aan de prijs hoor. 
(Ik hoor nu in Spanje en Denemarken een heleboel homerisch gelach van mannen met koksmutsen op, die een blik zalm leegtrekken, die amper opwarmen en er een  stuk oud en belegen en haast beschimmeld brood naast leggen, effe snel een bosuitje uitbenen, maar dat op een bord met MOMA of zo er op vleien, met een streepje saus uit een fles van Appie eronder. "500 euro mijnheer, nee, per persoon, hé, oh u bent met uw vieren? Nu moet ik wel even gaan rekenen, hoor!" Ja, ik l.. maar wat, het kan ook een sausje van de LIDL zijn, of een ander Keten, natuurlijk.)

Dat "nieuwe" eten is in de plaats gekomen van de Nouvelle Cuisine. De "nieuwe keuken", zoiets, als ik het vertaal. Die vernieuwende stroming in Culi land kwam op aan het einde van de jaren zestig. Ze maakte een radicale breuk met de "boeren" of "burger" keuken. Dat waren maaltijden waar je je tegoed kon doen aan veel, maar goed en gewoon, eten en waar na je met een verzadigd gevoel van tafel ging. Maar die nieuwe keuken deed het anders. Oh ja, ik weet dat ze allemaal hele spannende doelstellingen hadden, het zou allemaal beter en eerlijker worden en zo, maar het kwam gewoon neer op enorm grote borden met hele kleine "liflaffies" maaltijden, tegen prijzen die ongehoord waren. Maar ja, de Culi moest en zou er naar toe..
Na afloop liep het bezoek aan de Mac's of de KFC of een gewone frituur hoog op.
 
Tot zover de oude Culi. Hij/zij heeft zijn/haar tijd gehad. De nieuwe en veel jongere en veel modernere culi heeft alles wat met het bovenstaande te maken heeft, afgezworen en is een "kaas" culi geworden.
=en geen jong belegen Goudse, of Leidse kanter, echt niet! Kazen van vier en meer euro per ons!=